Copyright © 1994 Towarzystwo Miłośników Lwowa i Kresów Południowo - Wschodnich.
Wrocław.
Wszystkie prawa zastrzeżone.


ZBYSŁAW POPŁAWSKI
Gimnazja na odłączonych ziemiach Małopolski Wschodniej

Materiały źródłowe do tego zagadnienia są bardzo skromne i nie były ogłaszane (źródła są w archiwach Ukrainy w zasobach byłych kuratoriów szkolnych) dlatego problematyka ta wymaga ogłoszenia i poddania uzupełnieniom i sprostowaniom przez czytelników; jedynie tą drogą uzyskamy obraz sytuacji szkolnictwa średniego na odłączonych ziemiach. Temat jest jednak bardzo obszerny to też w tym ujęciu zajmiemy się tylko gimnazjami i liceami, pozostawiając do dalszego opracowania szkolnictwo zawodowe. Od pierwszego rozbioru (1772), gdy Austria zawładnęła Małopolską, którą przemianowano na Galicję, rozpoczęło się germanizowanie kraju m.in. przez niszczenie i likwidowanie istniejących szkół. Przed rozbiorem istniało na tych terenach około 20 kolegiów-gimnazjów pijarskich lub jezuickich. W roku 1815 pozostało ich zaledwie 10 (Bochnia, Brzeżany, Lwów, Nowy Sącz, Przemyśl, Rzeszów, Sambor, Stanisławów, Tarnopol i Tarnów); Kraków był wtedy "Wolną Rzeczpospolitą" i nie wchodził w skład Galicji. Niszczenie szkolnictwa przez Austrię było akcją świadomą i celową, wszak cesarz Franciszek I twierdził, że uczeni są mu zbyteczni, potrzebuje jedynie urzędników. Lepsza sytuacja w szkolnictwie zaistniała dopiero od wprowadzenia autonomii (1867-1873), gdyż wtedy nastąpił rozwój gimnazjów nawet w małych miastach z równoczesnym wprowadzeniem języka ojczystego jako języka nauczania. 

Po I wojnie, gdy Polska odzyskała niepodległość (1918) zaznaczył się wyraźnie rozwój szkolnictwa średniego wraz ze szkołami wyznaniowymi i szkołami dla mniejszości narodowych. Rzeczpospolita Polska dawała bowiem swobody narodowe dla wszystkich lojalnych obywateli, biorąc do wydatków budżetowych państwa utrzymywanie szkół dla mniejszości wyznaniowych i narodowościowych. Z zestawień istniejących szkól jasno wynika, że II Rzeczpospolita była państwem liberalnym i pozwalała na rozwój każdej społeczności w ramach istniejącego porządku prawnego. Równocześnie, szkoły te były utrzymywane na wysokim poziomie zarówno naukowym jak i moralnym. Podczas zaboru austriackiego młodzież gimnazjalną nazywano "studentami" podczas gdy słuchaczy uniwersytetów - "akademikami", słuchaczy c.k. Szkoły Politechnicznej - "technikami". Nazwy te po I wojnie uległy zmianom; młodzież szkół średnich i nazywano "uczniami", młodzież szkół wyższych - "studentami", Większość gimnazjów w b. Galicji była typu klasycznego; typ humanistyczny dopiero się kształtował; istniały też szkoły realne z rozszerzonym nauczaniem matematyki, fizyki i przyrody, ale bez języka łacińskiego i greckiego, co wykluczało studia na uniwersytecie. 

Po uzyskaniu niepodległości (1918) szkoły realne zamieniono na gimnazja matematyczno-przyrodnicze; gimnazja klasyczne poddano rewizji programowej i stąd istniały typy: staroklasyczny i nowoklasyczny; stopniowo coraz większa ilość zakładów reformowała się na typ humanistyczny (z łaciną od 4 klasy, bez greki). Od 1933 r. w całym państwie dokonano dalszego ograniczenia w nauczaniu łaciny i greki (o czym niżej). Młodzież gimnazjalna do 1918 roku używała mundurów koloru granatowego; bluzki kroju oficerskiego armii austriackiej z patkami kieszeniowymi "ząbkowanymi", stojącym kołnierzem na którym były aksamitne, granatowe wyłogi z paskami w ilości 1-4, dla niższego gimnazjum tj. 1-4 klas - srebrnymi, dla wyższego (klasy 5-8) - złotymi. Eleganccy młodzieńcy używali białych wymiennych mankietów pod rękawami. Spodnie były dla wyższego gimnazjum długie, bez mankietów, napinane paskiem pod stopą buta; jesienią i wiosną używano czarne peleryny; zimą, płaszcze granatowe kroju kawaleryjskiego z dragonem i aksamitnym kołnierzem lub kurtki (burki) również kroju kawaleryjskiego. Czapki byty granatowe, jak oficerskie tylko niższe, typu "baniak", wyposażone nad czołem w emblemat złotej litery "G" (szkoły realne "R") w wieńcu laurowym. Po 1922 r. w miarę wychodzenia z kryzysu powojennego, poszczególne zakłady zaczęły wprowadzać różnorodne mundury i czapki. 

Po 1933 roku w wyniku reform "braci Jędrzejewiczów" wprowadzono na terenie całego państwa, jednolite mundury koloru granatowego; marynarki z wykładanym kołnierzem, białe koszule z granatowym krawatem; czapki kroju "maciejówki" granatowe z wypustkami niebieskimi dla gimnazjów; dla liceów wypustki były czerwone; dla seminariów nauczycielskich - żółte; dla szkół handlowych - zielone. Jedynie "tarcze" noszone na lewym ramieniu stanowiły wyróżnienie, podawały bowiem numer zakładu według klucza ogólnopaństwowego, na niebieskim, czerwonym względnie zielonym lub żółtym tle. Znikły w ten sposób mundury i czapki charakterystyczne dla każdego zakładu, mające nawet cechy regionalnej i historycznej odrębności. Struktury i programy gimnazjów ustalone w zaborze austriackim utrzymały się w zasadzie do 1933 roku, to jest do reform wprowadzonej przez ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego (WRiOP) prof. Janusza Jędrzejewicza (1885-1951), kiedy to: 
a) dwie najmłodsze klasy gimnazjalne (I i II) oddzielono od gimnazjów przyłączając je do szkól powszechnych, Jako 5 i 6 klasy;
b) z dotychczasowych klas III, IV, V i VI utworzono 4-klasowe gimnazja z jednolitym programem dla terenu całego państwa;
c) z dotychczasowych klas VII i VIII utworzono oddzielne dwuklasowe licea ze zróżnicowanym programem; były do wyboru programy humanistyczne lub matematyczno-przyrodnicze. Nauka języka łacińskiego trwała tylko prze 4 lata, język grecki uczyniono przedmiotem wybieralnym (fakultatywnym). W ten sposób obniżono poziom klasycznego wykształcenia nie dokonując jednak podwyższenia przygotowania do studiów technicznych. Opisany w dalszej części opracowania stan gimnazjów - z podanych powyżej przyczyn - przedstawia ich obraz z przed 1933 roku. 

LWÓW

  • I Gimnazjum Męskie im. Mikołaja Kopernika, przy ul. Kamiennej 2 (później ul. Ludwika Kubali 2-4), typu matematyczno-przyrodniczego .
    Zakład został utworzony 7 XI 1817 r. jako trzyletnia szkoła realna na wzór wiedeńskiej szkoły św. Anny; w 1835 r. został rozbudowany na Akademię Realną i Handlową początkowo z trzyletnim programem nauczania. W 1845 r. już wtedy dwuklasowa szkoła realna została połączona ze świeżo utworzoną Akademią Techniczną, jako jej trzyklasowa szkoła przygotowawcza. Mieściła się w lewym skrzydle domu Darowskiego z wejściem o ul. Ormiańskiej 2. Ten obszerny i duży gmach zbudowany w 1729 roku dla Zakonu Ojców Trynitarzy (zajmującymi się opieką i wykupem jeńców z jasyru tureckiego i tatarskiego) został jak cały zakon zlikwidowany za Józefa II gmach sprzedany N. Darowskiemu w 1783 roku. Po "Wiośnie Ludów" rząd austriacki oddał ten gmach społeczności rusińskiej gdzie utworzono "Dom Narodny" z wejściem od ulicy Teatralnej (później ul. Rutowskiego). Szkoła realna została odłączona od Akademii Technicznej w 1854 r. i połączona w jeden zakład z inną dwuklasowa szkołą realną z równoczesną zmianą nazwy na: "Wyższa Szkoła Realna", jako zakład 6-klasowy. W roku 1872 stała się zakładem 7-klasowym. Od 1876 r. szkoła ta mieściła się w nowym budynku przy ul. Kamiennej 2, zbudowanym kosztem gminy miasta Lwowa. Od 1921 r. szkoła realna została przekształcona aa 8-klasowe gimnazjum typu matematyczno-przyrodniczego, przyjmując równocześnie na swego patrona M. Kopernika. Pierwszym, tymczasowym dyrektorem był ksiądz N. Minasowicz, scholastyk kurii obrządku łacińskiego. Dnia l IV 1818 r. funkcję dyrektora objął Alojzy Aleksander Uhle, który przybył z miasta Pisek (Czechy); był czynny do IX 1846 r. Ewidencję dyrektorów można podać od roku 1872; dr Czesław Todecki (1872-1889), dr Karol Benoni (1889-1906), dr Teofil Gerstmann (1906-1909), Artur Passendorfer (1907), Michał Rambacz (1907-1914), Władysław Żłobicki (1914-1916), Julian Mazurek (1916-1924), Stanisław Ruxer (1924-1925), Bazyli Kalicun-Chodowicki (zmarł we Lwowie 18 X 1942 r. mając 64 lat). Uczniowie nosili czapki-rogatywki granatowe z niebieskim, wąskim otokiem.

 

  • Państwowe II Gimnazjum Męskie im. Karola Szajnochy, przy ul. Podwale 2 (Czarnieckiego), typu humanistycznego.
    Zakład został utworzony w 1820 roku; od 1828 r. działał jako II Gimnazjum Ojców Dominikanów i był typu klasycznego. W 1850 r. został przekształcony na 8-klasowe gimnazjum klasyczne. W roku 1873 występuje pod nazwą: "Obergimnasium II". W roku 1876 wydzielono równoległe klasy, które od 1879 r. stały się samodzielnym IV gimnazjum. Od 1908 r. nazwa została ustalona na: Państwowe II Gimnazjum im. Karola Szajnochy. W 1920 r. nastąpiła częściowa reorganizacja na typ humanistyczny. W latach 1820-1919 językiem nauczania był język niemiecki. Zakład mieścił się w budynku poklasztornym na Podwalu. Dyrektorami byli: Edward Hamerski, Feliks Jasiewicz, N. Eliasiewicz, Czesław Laskowski, N.N., dr Ferdynand Bostel (1905-1914), Celestyn Lachowski (1919-1923), (brak danych); młodzież używała czapek-rogatywek koloru granatowego z żółtym otokiem.

 

  • Państwowe III Gimnazjum Męskie im. Króla Stefana Batorego, przy ul. Batorego 5. Typ stary klasyczny.
    Zakład założono w 1850 r. jako równoległe klasy I-IV z polskim językiem nauczania przy II gimnazjum. Od 1857 r. nastąpiła zmiana nazwy na; III Gimnazjum im. Cesarza Franciszka Józefa I z polskim językiem nauczania, jako wyraz wdzięczności za uznanie praw języka polskiego; nastąpiło to w okresie wprowadzania zasad autonomii. Zakład mieścił się początkowo w budynku poklasztornym Ojców Bernardynów przy ul. Wałowej 18, potem przy ul. Halickiej (Batorego) 35. Gmina miasta Lwowa wybudowała swym kosztem nowym gmach przy ul. Batorego 5. W roku 1892 utworzono filię, która dała początek dla V gimnazjum. Od 1919 r- przyjęto za patrona Króla Stefana Batorego. Dyrektorami byli: w 1908 r. Franciszek Tomaszewski, Władysław Bojarski, dr Konstanty Woyciechowski (1917-1924), Emanuel Roszko, Władysław Szujski, Zygmunt Samolewicz, Adolf Bednarski (1927-1935), N.N. (1935-1939). Młodzież używała czapek-rogatywek koloru popielatego z bordowym otokiem (od 1922 r.). W 1908 r. wydano księgą pamiątkową 50-lecia (1858-1908). Warto też nadmienić, że egzamin dojrzałości w 1902 roku złożył gen. Władysław Eugeniusz Sikorski. To w tym gimnazjum przed I wojną nauczał Wincenty Kubik, który wsławił się wydaniem, pod pseudonimem "Widzimir", poematu p.t: "Nuda - patronka szkoły wszechwładna bogini" - powieść z lat dawnych. Jest to poemat w pięknym 13-zgłoskowcu, opisujący awantury i hece szkolne na tle gimnazjum bernardyńskiego. Dwa wydania we Lwowie z 1907 roku, stronic 223.

 

  • Państwowe IV Gimnazjum Męskie im. Jana Długosza, przy ul. Nikorowicza 2, typu staroklasycznego.
    Dnia 15 IX 1876 r. dokonano w II gimnazjum wydzielenia 12 klas sekcji bernardyńskiej z polskim językiem nauczania dla przyszłego IV gimnazjum, które pomieszczono w nowym budynku przy ul. Halickiej (Batorego) nr 35. Samodzielną działalność rozpoczęło IV gimnazjum w roku szkolnym 1879/80. W 1909 r. przyjęto Jako patrona Jana Długosza- Od 1914 r. utworzono w tym gimnazjum filię pod kierownictwem Mieczysława Jamrógiewicza, jako oddziały równorzędne, które od roku 1920 stały się samodzielnym IX gimnazjum. Na 50-lecie (1928) wydano księgę pamiątkową, jako pracę zbiorową z kroniką działalności, wykazami grona nauczającego, nazwiskami absolwentów i aktualnych uczniów; w tej księdze są wartościowe przyczynki z pod pióra: Juliusza Kleinera, Kornela Makuszyńskiego, Jana Parandowskiego i Józefa Kallenbacha, którzy byli uczniami tego gimnazjum. Dyrektorami byli: Edward Htickel (1979-1884), Władysław Lercel (1884), Walenty Kozioł (1885-1903), dr Karol Petelenz (1904-1906), Władysław Zagórski (1906-1907), dr Wincenty Śmiałek (1907-1929) dr Emil Urich (1929-1939) zamordowany w 1942 r. w obozie Janowskim przez Niemców. Używano czapek-rogatywek koloru granatowego z aksamitnym granatowym otokiem; bluzy granatowe z wykładanym kołnierzem i granatowymi aksamitnymi wyłogami; spodnie granatowe, długie, bez mankietów; młodzież klas I-IV używała spodni krótkich i pończoch granatowych.

 

  • Państwowe V Gimnazjum Męskie im. Hetmana Stanisława Żółkiewskiego, przy ul. Samuela Kuszewicza 5, typu humanistycznego;
    położone w dzielnicy żółkiewskiej, miało liczny udział młodzieży żydowskiej. Zakład powstał w 1892 roku jako filia III gimnazjum, mieszczącej się w klasztorze Ojców Bernardynów, przy ul- Wałowej 18. Wobec bardzo dużej frekwencji, w 1901 r. utworzono filię przy ul. Łyczakowskiej 37 z której powstało VI gimnazjum. W roku 1905 wobec nadal utrzymującej się duże frekwencji, utworzono filię przy ul. Czarnieckiego 8, która od 1908 roku usamodzielniła się jako VIII gimnazjum; w tym samym roku przyjęto jako patrona Hetmana Żółkiewskiego. W roku 1924 dyrektorem był Józef Nogaj. Młodzież używała czapki-rogatywki koloru białego z biało-czerwonym otokiem.

 

  • Państwowe VI Gimnazjum Męskie im. Stanisława Staszica, przy ul. Łyczakowskiej 37, typu staroklasycznego.
    Zakład ten powstał z filii V gimnazjum, utworzonej w 1901 roku; od roku 1901/02 zakład uzyskał samodzielność. Dyrektorami byli: Józef Staromiejski (1902-1903); zmarł w 1917 roku; dr Antoni Danysz (1903-1909); zmarł w 1925 roku, dr Benon Janowski (1909-1910), dr Konstanty Wojciechowski (1910-1917) zmarł w 1924 r., Stanisław Sobiński (1917-1918) zmarł w 1925 roku będąc kuratorem okręgu lwowskiego, zastrzelony przez ukraińskiego zamachowca, dr Jan Oko (1918-1920) w 1922 r. powołany na katedrę Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, Zdzisław Kultys (1920) zmarł w 1924 r., Stanisław Cygan (1922-1923), Włodzimierz Bursztyński (1923-1930), Stanisław Buzath (1930-1939).

 

  • Państwowe VII Gimnazjum Męskie im. Tadeusza Kościuszki, przy ul. Sokoła 2, typu nowoklasycznego.
    Zakład powstał w 1905 roku przez usamodzielnienie filii III gimnazjum; sam zaś tworząc filię w 1919 roku dał początek dla X gimnazjum. Dyrektorami byli: Franciszek Terlikowski (1905-1910), dr Benon Janowski (1910-1919), Edward Schirmer (1919-1926), dr Antoni Łomnicki (1926-1927) od 1919 roku prof. Politechniki Lwowskiej na II katedrze Matematyki, zastrzelony w 1941 r. przez Niemców. Artur Kopacz (1932-1933) mianowany kuratorem okręgu lwowskiego, dr Wiktor Osiecki (1933-1939) - zmarł 11 III 1943 r. we Lwowie.

 

  • Państwowe VIII Gimnazjum Męskie im. Króla Kazimierza Wielkiego, przy ul. Czarnieckiego 8, od 1935 r. w nowym gmachu przy ul. Dwernickeigo 17; typ matematyczno-przyrodniczy.
    Zakład powstał z równoległych klas V gimnazjum; jego chlubę stanowi zainicjowanie polskiego ruchu harcerskiego, gdyż tutaj dnia 22 maja 1911 r. powstała pierwsza polska drużyna harcerska im. T.Kościuszki, założona przez Olgę i Andrzeja Małkowskich. Dyrektorami byli: Stanisław Franciszek Schneider (1908-?), dr Ludwik Jaxa Bykowski, po I wojnie profesor Uniwersytetu Poznańskiego; dr Antoni Kurpiel - zmarł podczas dyrektorowania; dr Benon Janowski (1919-1920), Władysław Dropiowski, dr Jan Paszkowski, dr Celestyn Lachowski (1923-1925), Bronisław Duchowicz - zmarł w 1952 r., ostatni: Jan Rogowski. Używane były czapki-rogatywki granatowe z zielonym otokiem.

 

  • Państwowe IX Gimnazjum Męskie im. Jana Kochanowskiego, przy ul. Chocimskiej 6, typu humanistycznego.
    Zakład powstał w 1921 roku z usamodzielnienia istniejącej od 1898 r. filii IV gimnazjum. Dyrektorami byli: Karol Ruxer, Mieczysław Jamrógiewicz, Władysław Dropiowski, Wojciech Grzegorzewicz do 1924 r. (?) Włodzimierz Bursztyński (1929-1939). Młodzież używała czapek-rogatywek granatowych z otokiem pomarańczowym.

 

  • Państwowe X Gimnazjum Męskie im. Henryka Sienkiewicza, przy ul. Wałowej 18, gdzie dawniej mieściło się V gimnazjum w klasztorze pobernardyńskim, typu humanistycznego.
    Zakład został utworzony w 1919 roku z usamodzielnienia się filii VII gimnazjum. Dyrektorami byli: - (?), dr Benon Janowski (1920-1930), brak danych. Używano czapki-rogatywki koloru popielatego z zielonym otokiem.

 

  • Państwowe XI Gimnazjum Męskie im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich, przy ul. Szymonowiczów 1-3, typu matematyczno-przyrodniczego.
    Zakład powstał w 1899 roku, jako filia Szkoły Realnej; w 1903 roku został przekształcony na samodzielną II Państwową Szkołę Realną, obejmującą w 1922 roku 7 klas; w 1925 roku odłączono równoległe oddziały, które utworzyły odrębne XII gimnazjum. Dyrekcję sprawowali: (?), dr Artur Passendorfer (1920-1929), N. Probulski, brak dalszych danych. Czapki-rogatywki granatowe z białym otokiem; klasy niższe miały na denku czapki srebrny galon na krzyż, klasy wyższe, galon złoty.

 

  • Państwowe XII Gimnazjum Męskie im. Stanisława Prus Szczepanowskiego, w budynku przy ul. Szumlańskich 7, oraz przy ul. Szeptyckich, typu matematyczno-przyrodniczego.
    Zakład powstał w 1925 roku z odłączonych, równoległych klas XI gimnazjum. Dyrektorami byli: Wiktor Osiecki (od 1925), brak danych. Czapki-rogatywki granatowe z żółtym otokiem.

 

  • Państwowe I Gimnazjum z ruskim językiem nauczania w budynku przy ul. Leona Sapiehy 14, typu mieszanego tj. staroklasycznego i humanistycznego.
    Zakład ten sięga swym pochodzeniem do wieku XIV, jako pierwsza we Lwowie szkoła parafialna, potem metropolitalna, wreszcie jako kolonia Wszechnicy krakowskiej. Jest to najstarsza szkoła we Lwowie, stale czynna, zwana tradycyjnie "akademicką". W roku 1784 przyłączono tą szkołę do uniwersytetu lwowskiego (Józefinskiego") i wtedy otrzymała nazwę "Gimnazjum Akademickie". Początkowo Językiem nauczania był język łaciński, po 1784 roku wprowadzono język niemiecki, następnie od wprowadzenia autonomii w Galicji (od 1867) język polski, wreszcie od 1874 roku język rusiński (ukraiński). W 1848 roku szkoła mieściła się przy ul. Teatralnej 22 (Rutowskiego) w Domu Narodnym przedtem należącym do Darowskiego. Gdy po "Wiośnie Ludów" uniwersytet przeniósł się do potrynitarskiego budynku przy ul. Św. Mikołaja, gmach ten w całości objęła społeczność ukraińska, przekazany od rządu austriackiego i urządzając tam "Dom Narodny". Dyrektorami byli: Bazyli Ilnićkij (1883), dr Edward Charkiewicz (1908), Iwan Babij (1934) b. oficer Ukraińskiej (Halickiej) Armii, który został zastrzelony z rokazu Stefana Bandery. Używane były czapki-"mazepinki" kroju stosowanego przez formacje strzelców siczowych b. armii halickiej; miały one denko niebieskie z żółtym otokiem; otok ten symbolicznie, jako wyraz żałoby narodowej, był przykryty kolorem żałobnym - czarnym.

 

  • Państwowe II Gimnazjum Męskie z ruskim językiem nauczania przy ul. Rutowskiego 22 (Dom Narodny), typu klasycznego.
    Zakład założono w 1907 roku z filii I gimnazjum ruskiego; początkowo był to zakład 4-klasowy; dyrektorem był Bazyli Kalicun-Chodowicki.

 

  • Prywatne Gimnazjum. Męskie im. Adama Mickiewicza, typu humanistycznego.
    Właścicielem był dr Karol Petelenz; szkoła ta była czynna w latach 1906-1919. Uczęszczała zamożna młodzież zwykle usunięta za lenistwo lub wybryki z gimnazjów państwowych; wśród swoich kolegów nie cieszyli się sympatią a od inicjału na czapkach "baniakach" złożonych z liter "AM" złośliwie byli nazywani: "Akademia Matołków".

 

  • Prywatne Gimnazjum Koedukacyjne z niemieckim językiem nauczania w budynku przy ul. Kochanowskiego 18.
    Rządziło się własnym statutem i było utrzymywane przez gminę ewangelicką. Typ: matematyczno-przyrodniczy. Zakład istniał od 1918 roku, jako "Privates Evangelisches Gimnasium". Założycielami byli: dr Ludwik Schneider, Jakób Rollauer, ks. dr Rudolph Kessiering- Dyrektorem był Władysław Bojarski. Warto tutaj nadmienić, że Jakub Rollauer, pod pseudonimem "Stefan Wędrowny" był autorem wydanego w 1911 r. przez księgarnię Karola Jaffy pierwszego zbioru lwowskich piosenek p.t.: "Śpiewające przedmieście".

 

  • Prywatne Gimnazjum Męskie im. Henryka Jordana, przy ul. Św. Mikołaja 16, typu humanistycznego;
    zostało utworzone w 1913 roku przez właściciela, którym był bardzo popularny we Lwowie - Mieczysław Kistryn. Ten, absolwent seminarium nauczycielskiego, ur. w 1883 roku, był pedagogiem bez reszty oddanym dobru młodzieży; zmarł w biedzie podczas okupacji (czerwiec 1943) i leży w grobie rodzinnym na cmentarzu Łyczakowskim. Ciepłe wspomnienie o tym niezapomnianym wychowawcy młodzieży ukazało się w "Roczniku Lwowskim 1991". Dyrektorami zakładu byli: dr Emil Petzold, dr Wincenty Czajkowski i N. Augustynek.

 

  • Prywatne Gimnazjum Męskie Żydowskiego Towarzystwa Szkoły Ludowej i Średniej, przy ul. Zygmuntowskiej 17, typu klasycznego.
    Szkołę tą otwarto w 1918 roku. Dyrektorem był Salomon Igel, ze znanej rodziny lwowskich księgarzy. Szkoła ta w 1928 roku stała się przyczyną wielkich demonstracji we Lwowie, po wybrykach młodzieży, która zrzucała odłamki tynku i skórki od chleba na uczestników procesji Bożego Ciała.

 

  • Prywatne Gimnazjum Męskie Żydowskiego Towarzystwa Szkoły Ludowej i Średniej, przy ul. Zygmuntowskiej 17, typu humanistycznego.
    Szkołę tą założono w 1920 roku z równoległych klas gimnazjum klasycznego. Dyrektorami byli: Michał Brandstatter, dr M. Bienenstock, Henryk Lilien.

 

  • Państwowe Gimnazjum Żeńskie im. Królowej Jadwigi, początkowo w budynkach przy ul. Akademickiej 9 i ul. Krótkiej; od 1932 roku zakład został przeniesiony do nowego gmachu przy ul. Potockiego 45. Typ był mieszany tj. humanistyczny i matematyczno-przyrodniczy.
    Szkoła ta powstała w 1920 roku po upaństwowieniu miejskiego realnego gimnazjum żeńskiego, istniejącego od 1879 roku. Dyrektorami byli: do 1930 roku dr Emil Urich, w latach 1930-1939 Ludomiła Madlerowa.

 

  • Prywatne Gimnazjum Żeńskie im. Adama Mickiewicza, przy ul. Zyblikiewicza 8, typu humanistycznego.
    Właścicielką była Olga Filippi-Żychowiczowa. Szkoła powstała z inicjatywy Felicji Wasilewskiej w roku 1851 jako pierwszy we Lwowie zakład i pensjonat dla dziewcząt. W roku 1903 nabyła ten zakład Olga Filippi i przekształciła na szkołę ludową i 6-kla-sowe liceum. W roku 1910 utworzono regularne 8-klasowe gimnazjum żeńskie, typu realnego, które w 1925 roku przekształcone zostało na humanistyczne. Dyrektorem przez cały czas była Olga Filippi-Żychowiczowa.

 

  • Prywatne Gimnazjum Żeńskie im. Zofii Chrzanowskiej, we własnym 4-piętrowym gmachu wraz z dużym ogrodem, przy ul. Zielonej 22 (od 1935 r. - ul. Gen. T. Rozwadowskiego).
    Zakład był typu mieszanego tj. istniały równolegle klasy humanistyczne i matematyczno-przyrodnicze, jak również klasy z programem seminarium nauczycielskiego. Zakład posiadał pełne prawa publiczne na równi ze szkołami państwowymi. Szkoła ta została założona w 1895 roku przez Zofię Chrzanowską, ziemiankę z Królestwa i stanowiła własność jej spadkobierców. Duże fundusze inwestycyjne pozwoliły na zbudowanie okazałego gmachu z salą teatralną, salą gimnastyczną oraz możliwość odbywania lekcji na wolnym powietrzu w ogrodzie odsuniętym od gwaru ulicy. Zaciągnięte kredyty bankowe zostały spłacone po I wojnie, z powodu inflacji. Dyrektorami byli: Włodzimierz Buratyński (ok. 1920), Karol Nittman (1924-1925), Zygmunt Moskwa, Aleksander Medyński (1925-1927), autor przewodnika po Lwowie, wydanego w 1937 r. - reprint 1990; N. Gajczak (1927-1939).

 

  • Prywatne Gimnazjum Żeńskie przy ul. Sakramentek 16, typu mieszanego tj. klasycznego i matematyczno-przyrodniczego z pełnymi prawami, publicznymi.
    Założone w 1899 roku przez właścicielkę Józefę S. Goldblatt-Kamerling. Uczęszczały dziewczynki z zamożnych rodzin żydowskich w kierunku łatwiejszej asymilacji. Od 1905 r. istniało pełnych 8 klas; od 1924 r. szkoła stała się zakładem koedukacjynym. Od założenia dyrektorem była właścicielka do roku 1939.

 

  • Prywatne Gimnazjum Żeńskie im. Juliusza Słowackiego, przy ul. Chorążczyzny 7 (9), typu nowoklasycznego z pełnymi prawami publicznymi.
    Właścicielem zakładu było stowarzyszenie. Szkoła została założona w 1902 roku i od 1908 roku posiadała pełnych 8 klas. W 1910 roku wydano drukiem: Gebert B.: "Pierwsze ośmiolecie gimnazjum żeńskiego im. J. Słowackiego we Lwowie". Dyrektorami byli: Aleksander Frączkiewicz (1902-1905), zmarł w 1925 r. we Lwowie; dr Konstanty Woyciechowski (1905-1906) zmarł w 1924 r. we Lwowie; Marian Reiter (1906-1907), Wojciech Biesiadzki (1907-1908), Bronisław Gebert (1908-1914), dr Stanisław Kossowski (1914-1917), Edmund Skarbiński (1917-1930), brak dalszych danych.

 

  • Prywatne Gimnazjum Żeńskie Sióstr Bazylianek z ruskim językiem nauczania przy ul. Supińskiego 21, typu klasycznego.
    Własność Konwentu Sióstr Bazylianek. Szkołę założono w 1909 rokul59 dyrektorami byli: Bazyli Szczurat, Włodzimierz Adrjanowicz

.

  • Prywatne Gimnazjum Żeńskie Sióstr Nazaretanek, przy ul. Unii Lubelskiej 9, typu humanistycznego z pełnymi prawami publicznymi.
    Stanowiło własność Zgromadzenia Sióstr Przenajświętszej Rodziny z Nazaretu. Założone w 1908 roku jako szkoła realna, obok istniejącego już liceum; od 1915 było już 8-kla-sowym gimnazjum. W roku 1921 zlikwidowano liceum a zakład stał się regularnym 8-klasowym gimnazjum typu humanistycznego. Dyrektorami byli: Józef Czemecki, dr Maksymilian Schoenert, dr Jan Oko, Teodor Rutkowski, Jan Szczepański.

 

  • Prywatne Gimnazjum Żeńskie Sióstr Urszulanek, przy ul. Św. Jacka 16 typu humanistycznego.
    Zostało założone w 1910 roku. W roku 1924 kierownictwo sprawował M. Śliwowski Loyola.

 

  • Prywatne Gimnazjum Żeńskie im. Narcyzy Żmichowskiej, przy ul. Mochnackiego 28, typu mieszanego tj. humanistycznego i matematyczno-przyrodniczego z pełnymi prawami publicznymi.
    Właścicielami były Maria i Waleria Frenklówny. Szkoła została założoną w 1914 r. przez W. Niedziałkowską. Dyrektorami byli: Maria Frenklówna, dr Jan Gawkowski-Gawlikowski (1930-1932) następni - brak danych.

 

  • Prywatne Gimnazjum Żeńskie przy ul. Sakramentek 32, typu matematyczno-przyrodniczego.
    Szkoła została założona przez właścicielkę Cyprjannę Bnickówną. Dyrektorem był dr Jan Gawkowski-Gawlikowski. W roku 1927 szkoła utraciła prawa publiczne i uczennice przeniosły się do innych szkół, a sam zakład został zlikwidowany.

 

  • Prywatne Gimnazjum Żeńskie przy ul. Wałowej 31, później przy ul. Krasickich 18a, typu humanistycznego z pełnymi prawami publicznymi.
    Właścicielką była dr Adela Karp-Fuchsowa. Zakład został założony w 1919 roku jako żeńskie gimnazjum realne, przekształcone na humanistyczne, miał uczennice pochodzące ze sfer żydowskich. Przez cały czas dyrektorem do 1939 była właścicielka.

 

  • Prywatne Gimnazjum Żeńskie, przy ul. Zygmuntowskiej 17, typu humanistycznego z niepełnymi prawami publicznymi.
    Właścicielem było Żydowskie Towarzystwo Szkoły Ludowej i Średniej. Szkołą założono w 1918 roku. Dyrektorami byli: Arnold Freilich, Henryk Lihen.

 

  • Prywatne Gimnazjum Żeńskie "Sacre Coeur" przy placu Jura l, typu humanistycznego.
    Właścicielem było Zgromadzenie Sióstr Sercanek. Założone w 1919 roku z przekształcenia istniejącej od 1893 roku 4-klasowej szkoły ludowej połączonej z wydziałową. Dyrektorami byli: Władysław Kucharski, Szymon Mordawski, Mieczysław Zaleski.

 

  • Prywatne Gimnazjum Żeńskie Sióstr de Notre Dame, przy ul. Ochronek 6a, typu humanistycznego.
    Właścicielem było Zgromadzenie Sióstr Najświętszej Marii Panny (de Notre Damę). Szkołę założono w 1923 roku. Dyrektorem był ks. Rudolf Opacki c.d.n.

     


    Copyright © 1994 Towarzystwo Miłośników Lwowa i Kresów Południowo Wschodnich.
    Wrocław.
    Wszystkie prawa zastrzeżone.

    Powrót

    Powrót
    Licznik